การประคบ และ การประคบเย็น คือ วิธีการปฐมพยาบาลเบื้องต้น สำหรับใช้บรรเทาอาการบาดเจ็บ หรืออาการปวด และการอักเสบที่เกิดจากกิจกรรมต่าง ๆ หรืออุบัติเหตุที่อาจเกิดได้ในระหว่างวัน ไม่ว่าจะเป็นการบาดเจ็บระหว่างเล่นกีฬา ลื่นล้ม หรือจากพิษไข้ ก็สามารถใช้การประคบร้อน หรือ ประคบเย็น เพื่อบรรเทาอาการต่าง ๆ แต่วิธีประคบร้อน ประคบเย็น ต่างกันอย่างไร ประคบร้อนช่วยอะไร ประคบเย็นช่วยอะไร ประคบร้อนกี่นาที และถ้าปวดกล้ามเนื้อประคบร้อนหรือประคบเย็นกันแน่ มาหาคำตอบจากบทความนี้กันเถอะ จะได้นำไปใช้ได้อย่างเหมาะสมและถูกต้อง
ความแตกต่างระหว่างการประคบร้อนและประคบเย็น
1. ประคบร้อน
การประคบร้อนช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของเลือด เนื่องจากความร้อนช่วยให้หลอดเลือดขยายตัว เพิ่มความยืดหยุ่นของกล้ามเนื้อ ลดความตึงตัวของเนื้อเยื่อ จึงช่วยบรรเทาอาการบาดเจ็บ ปวดเกร็งตามกล้ามเนื้อ ลดอาการปวดตึงกล้ามเนื้อบริเวณคอ บ่า ไหล่ น่อง และ อาการปวดประจำเดือน
วิธีประคบร้อนที่ถูกต้อง
ประคบร้อนหลังจากที่มีอาการผ่านไปแล้ว 48 ชั่วโมง โดยประคบร้อนครั้งละ 15 – 20 นาที วันละ 3 – 4 ครั้ง หรือจนกว่าอาการจะดีขึ้น อาจใช้กระเป๋าน้ำร้อน หรือใช้ผ้าขนหนูชุบน้ำร้อน อุณหภูมิไม่เกิน 45 องศาเซลเซียส แล้วนำไปประคบร้อนบริเวณที่ปวดเมื่อย หรือมีอาการบาดเจ็บ
เหมาะกับ : ระยะอักเสบฉับพลัน หรือ ระยะเรื้อรัง มีอาการปวด อักเสบบริเวณกล้ามเนื้อ เมื่อยล้า แต่ต้องไม่มีอาการบวมร่วมด้วย
ข้อห้ามในการประคบร้อน : ไม่ควรประคบนานเกิน 20 นาที เพราะความร้อนอาจทำให้ผิวหนังพองและแดงได้ ไม่ควรประคบบริเวณบาดแผล หรือที่มีเลือดไหล และไม่ควรประคบร้อนบริเวณที่มีอาการบวมแดง
2. ประคบเย็น
การประคบเย็นช่วยให้หลอดเลือดหดตัว ทำให้เลือดออกน้อยลง ลดอาการบวมร่วมกับลดการนำของกระแสประสาท จึงช่วยลดอาการปวด บวม แดง ช้ำ ที่เกิดจากอาการบาดเจ็บแบบเฉียบพลัน ปวดศีรษะ มีไข้สูง เลือดกำเดาไหล ปวดฟัน ข้อเคล็ด ปวดบวมข้อเท้า หรือมีอาการปวดบวมบริเวณต่าง ๆ ที่เกิดจากการได้รับบาดเจ็บใหม่ ๆ (ภายใน 48 ชั่วโมง)
เหมาะกับ : อาการบาดเจ็บเฉียบพลัน (ภายใน 48 ชั่วโมงแรก) มีอาการปวด และ บวมแดง
ประคบเย็นกี่นาที : หากมีอาการปวด หรือได้รับบาดเจ็บ ควรประคบเย็นด้วยน้ำเย็นหรือน้ำแข็งทันที (ภายใน 24 – 48 ชั่วโมง)
วิธีประคบเย็นที่ถูกต้อง
อุปกรณ์ประคบเย็น อาจใช้เป็นเจลประคบเย็นสำเร็จรูป หรือใช้ผ้าห่อน้ำแข็ง หรือใช้ผ้าชุบน้ำเย็นก็ได้เช่นกัน โดยอย่าให้เย็นมากเกินไป แล้วนำไปประคบบริเวณที่มีอาการปวด หรือ บวมแดง หากเป็นบริเวณมือ แขน ขา หรือเท้า อาจแช่ลงถังน้ำเย็นโดยตรงได้เลย โดยแช่ไว้ประมาณ 15 – 20 นาที
การใช้ประคบ ประคบเย็น เป็นการปฐมพยาบาลเบื้องต้นที่มีประสิทธิภาพดี หากใช้ให้ตรงกับอาการ ดังนั้น ก่อนที่จะทำการประคบ ควรดูอาการบาดเจ็บให้ดี และเลือกวิธีการประคบให้เหมาะสมกับอาการ จะช่วยบรรเทาอาการปวดบวมต่าง ๆ ให้ทุเลาหรือหายเร็วขึ้น แต่ถ้าหากทำการประคบร้อน – เย็นอย่างถูกต้อง แต่อาการไม่ดีขึ้น แนะนำให้ไปพบแพทย์เพื่อให้ทำการตรวจวินิจฉัย เพื่อจะได้รักษาได้อย่างถูกวิธี
